زهرا فیاض بخش؛ علی مطهّری؛ علی لاریجانی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 123-145
چکیده
عدالت اجتماعی، از جمله مقولاتی است که همواره با تفکّرات اصیل بشر همراه بوده و با وجود همه اختلاف آراء در این بحث، غالباً از ارزش معنوی برخوردار بوده‌است. دیدگاه شهید مطهّری در مسأله عدالت، مبتنی بر نظریه ...
بیشتر
عدالت اجتماعی، از جمله مقولاتی است که همواره با تفکّرات اصیل بشر همراه بوده و با وجود همه اختلاف آراء در این بحث، غالباً از ارزش معنوی برخوردار بوده‌است. دیدگاه شهید مطهّری در مسأله عدالت، مبتنی بر نظریه فطرت ایشان است که هم در حوزه حقوق و فقه و هم در بحث فلسفه سیاست تاثیرگذار است. طبق این دیدگاه، دستورهای اسلام تابع حسن و قبح واقعی بوده و حق و عدالت واقعیت دارند، لذا می توان مبانی حقوقی اسلامی را به دست آورد. دو امر باعث ایجاد علاقه بین حق و ذی حق است: علّیت غایی (که باعث ایجاد حقّ بالقوه شده و ریشه حقوق طبیعی مساوی بین افراد است) و علّیت فاعلی (که باعث ایجاد حقّ بالفعل شده و ریشه حقوق اکتسابی متفاوت در افراد است). ابتناء عدالت اجتماعی بر فطرت، زمینه طرح مقولاتی نظیر عدالت جهانی و عدالت بین نسلی را نیز فراهم کرده‌است. از نکات ارزشمند نظریه عدالت فطری در میان آراء متکثّر فلاسفه، نظم معقولی است که به اندیشه مدینه فاضله می‌دهد و نقطه کانونی آن، پیشرفت جامعه از دو جنبه مادّی و معنوی، و بسترسازی تحقّق استعدادهای فطری فرد و جامعه است که این امر با فراهم کردن زمینه مسابقه و امکانات عادلانه برای رقابت آزادانه افراد در جهت بروز استعدادهای ذاتی‌شان محقّق می‌گردد. در این مقاله، نظریه عدالت مبتنی بر فطرت مورد واکاوی قرار گرفته‌است.
